Wyspiański

Jednym z najważniejszych twórców Młodej Polski był Stanisław Wyspiański (1869–1907), artysta totalny – autor witraży i polichromii, arcydzieł sztuki monumentalnej, zespołu witraży i polichromii w bazylice franciszkańskiej w Krakowie, niezrealizowanych do katedry na Wawelu oraz do Domu Towarzystwa Lekarskiego, portretów i krajobrazów, twórca nowej typografii i dramatopisarz, autor Wesela, którego tekst wszedł do potocznego języka Polaków.
Wyspiański swobodnie posługiwał się płynną, pulsującą linią, budował asymetryczną kompozycję, którą tworzyły diagonalne układy i malownicze sylwety, umiejętnie operował wielkimi, pustymi powierzchniami. Odpowiadała mu wyraźnie japońska ostrość obserwacji oraz zatrzymanie w kadrze momentalnych ludzkich zachowań. Linia ta pełni też funkcję podkreślania, potęgowania, ale i upraszczania, syntezowania, sprowadzania kształtów i motywów do niemal abstrakcyjnych wyobrażeń. Równie ważne były stosowane przez niego płaskie plamy, wyraźnie okonturowane, budują dekoracyjną całość jego kompozycji. Nie mniej ważnym środkiem plastycznej wypowiedzi był dla Wyspiańskiego kolor. Z upodobaniem wprowadzał ostre, zgrzytliwe kontrasty, czerwień z różem, szafirem i cytrynową żółcią.
Ekspozycja jest zbudowana wokół kilku kluczowych dla artysty wątków: warsztatu (szkice i studia), człowieka (portrety przyjaciół i nieznajomych), sacrum / natury (studia i szkice do dekoracji kościoła Franciszkanów w Krakowie), japonizmu – Widok z okna pracowni artysty na kopiec Kościuszki, Antyku (ilustracje do Iliady), nowoczesnej typografii – Typograf, odnowiciel sztuki polskiej książki.