Toruń - filmowy spacerownik

 

Filmowy przewodnik po Toruniu online to nowatorska formuła poznania miasta.
Stanowi znakomitą alternatywę do przemierzania toruńskich ulic w sposób nieszablonowy, jednocześnie dając jedyną w swoim rodzaju możliwość zapoznania się z perłami polskiej kinematografii, które właśnie w tutejszych plenerach, budynkach, uliczkach czy tajemniczych zakątkach zostały nakręcone.

Przybliżenie dziedzictwa filmowego poprzez stworzenie filmowego szlaku turystycznego to nowa jakość w podejściu do rozwoju turystyki i promocji. Narzędzie od lat stosowane na zachodzie to chęć zapewnienia zwiedzającym poszerzenia wiedzy na temat Torunia o jego filmowe korzenie. Obok tradycyjnych szlaków takie uzupełnienie to nowatorska atrakcja promocji miasta.

Topografię szlaków wyznacząją filmy i losy filmowych bohaterów. Każdy z tytułów jest ciekawie opisany, uzupełniony anegdotami tak, by stać się jak najbardziej atrakcyjny dla turysty. Przyjezdni dowiedzą się jaki obiekt zaintrygował wyobraźnię Jerzego Passendorfera do nakręcenia kluczowej sceny jego filmu „Zamach”, który tytuł kręcony w Toruniu otrzymał znakomite recenzje i wielkie nagrody, w którym filmie najważniejszym ujęciem było pokonanie kroku o długości 200 metrów, czy co i dlaczego kręcono na ulicach Ciasnej i Panny Marii, i wiele innych interesujących faktów.

 

Miejsca w Toruniu, które pojawiły się w filmach i serialach.

 

 

Toruń filmowy

 

„Caissa” to zrealizowany w 2011 roku film w reżyserii Marcela Woźniaka, który jest jednocześnie autorem scenariusza. Tytułowa Caissa to bogini szachów. A Toruń w filmie jest szachownicą właśnie, na której partię swojego życia rozgrywają główni bohaterowi filmu. Rytm gry wyznaczają zegary z gotyckich wież. Ramy planszy – to kamienice i mury miasta.

Już w pierwszych kadrach filmu pojawia się ul. Ciasna, w jej fragmencie mieszczącym się pomiędzy ul. Mostową i Podmurną, dalej widzimy znajdującą się południowo-zachodnim narożu dawnych murów miejskich Starego Miasta Krzywą Wieżę oraz widok na mury miejskie od strony Wisły, a także fasadę nieistniejącego dziś Kina Orzeł, mieszczącego się wówczas przy ul. Strumykowej 3, bocznej od ul. Szerokiej.

Bohaterów filmu spotykamy we wnętrzu oraz przed budynkiem Szkoły Podstawowej nr 1 znajdującej się przy ul. Wielkie Garbary 9, a następnie na dachu Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” usytułowanego przy Wałach Generała Sikorskiego 13, na Bulwarze Filadelfijskim czy wreszcie spacerujących koło mieszczącego się na Rynku Staromiejskim Ratusza Staromiejskiego z pięknym widokiem na jego dziedziniec.

W filmie wystąpili toruńscy aktorzy m.in.: Radosław Smużny, Paweł Tchórzelski, Jarosław Felczykowski i Anna Magalska-Milczarczyk

 

 

 

 

„Ekscentrycy czyli po słonecznej stronie ulicy” to film Janusza Majewskiego, który powstał w 2015 roku, a opowiada historię emigranta wojennego Fabiana w tej roli Maciej Stuhr, który w latach pięćdziesiątych wraca do Polski z Anglii  i zakłada swingowy big band.

Film w ogromnej części powstawał w lokalizacjach na Kujawach i Pomorzu. Toruń gra w filmie samego siebie i odnajdujemy go w scenie koncertu big bandu Fabiana w Dworze Artusa, który mieści się przy Rynku Staromiejskim. Fabian podjeżdża czerwona limuzyną, z którą zdjęcia powstały również na ul. Najświętszej Marii Panny, bocznej od Rynku Staromiejskiego. A następnie na ekranie pojawia się scena Sali Wielkiej Dworu Artusa, w której odbywa się koncert, oraz prowadzące do niej schody i stojącą na nich, odgrywającą rolę Modesty Nowak, Natalię Rybicką.

W filmie zagrali m.in.: Sonia Bohosiewicz, Wiktor Zborowski, Wojciech Pszoniak i Anna Dymna.

 

 

„Jeszcze nie wieczór” to film o miłości i przemijaniu, powstał w 2008 roku a jego reżyserem jest Jacek Bławut. Akcja filmu zbudowana jest wokół grupy aktorów, pensjonariuszy Domu Aktora w Skolimowie, którzy stają przed szansą na zagranie jeszcze jednej być może ostatniej roli w życiu.

Mieszczący się przy ul. Piekary 53 Areszt Śledczy  tzw. „Okrąglak” był głównym planem dla toruńskich ujęć filmu. To tutaj aktorzy wystawiają „Fausta” a widownią są autentyczni aresztanci w nim osadzeni. W filmie wykorzystano też inne lokalizacje. Główny bohater grany przez Jana Nowickiego spaceruje ulicami Torunia, spotykamy go na ul. Pod Krzywą Wieżą, na ul. Bankowej i Podmurnej i wreszcie w położonej u stóp ruin Zamku Krzyżackiego Fosie Zamkowej. W filmie wykorzystano  w różnych ujęciach jako tło Teatr Wilama Horzycy i Bramę Żeglarską, będącą zwieńczeniem biegnącej od Rynku Staromiejskiego ul. Żeglarskiej. Bohaterów filmu spotykamy też na ul. Kopernika oraz ul. Ciasną.

W obsadzie filmu znalazły się wielkie nazwiska polskiego kina. Obok wspomnianego Jana Nowickiego widzowie mogli zobaczyć Beatę Tyszkiewicz, Danutę Szaflarską, Irenę Kwiatkowską, Ninę Andrycz,
Ewę Krasnodębską, Romana Kłosowskiego, Wieńczysława Glińskiego, Stefana Burczyka. Partnerowała im dwójka młodych aktorów – Sonia Bohosiewicz i Antoni Pawlicki.

 

 

 

„Kto nigdy nie żył” to debiut reżyserski znanego aktora Andrzeja Seweryna, film powstał w 2006 roku i opowiada historię młodego duchownego Jana granego przez Michała Żebrowskiego, który dowiaduje się, że jest nosicielem wirusa HIV. Potem spotyka na swojej drodze grupę młodych ludzi a wśród nich Martę, w tą rolę wcieliła się Joanna Sydor i rusza z nimi w podróż.

W kadrach filmowych Toruń widzimy w wielu miejscach. Spacer Marty i Jana kręcony był na ul. Pod Krzywą Wieżą, na ul. Żeglarskiej oraz na Rynku Staromiejskim z widocznym w tle Ratuszem Staromiejskim i Pomnikiem Mikołaja Kopernika. Sceny powstawały również, we wnętrzach Hotelu Heban mieszczącego się na bocznej od ul. Szerokiej, ul. Małe Garbary. Dwór Mieszczański usytułowany na końcu, idąc w stronę Wisły, ul. Podmurnej odegrał rolę fasady hotelu, w którym zatrzymali się podróżujący bohaterowie. Kadry odprawianego przez głównego bohatera nabożeństwa powstały we wnętrzach Katedry św. Janów, mieszczącej się na rogu ul. Kopernika i Żeglarskiej. W filmie widzimy również widok na panoramę Starego Miasta, od strony mieszczącej się na lewobrzeżu Kępy Bazarowej.

W rolę piosenkarza przyjaciela księdza Jana wcielił się urodzony w niedalekim Inowrocławiu Robert Janowski.

 

 

 

„Lekarze” to emitowany w latach 2012-2014 serial telewizyjny, którego reżyserami byli Filip Zylber, Marcin Wrona, Jacek Filipiak, Bartek Konopka. Filmowcy zaanektowali dla siebie przedwojenne Centrum Targowe Park na Bydgoskim Przedmieściu, mieszczące się przy Szosie Bydgoskiej 3  i tam ulokowali Szpital Specjalistyczny „Copernicus”.

W Toruniu niemalże nie było miejsc gdzie ekipa „Lekarzy”, chociaż na chwilę nie postawiłaby swych kamer. Filmowy dom głównej bohaterki mieścił się przy ul. Łaziennej 10. Sceny do filmu kręcono w przestrzeni Starego Miasta, przy ul. Łaziennej właśnie, ale także na ul. Szczytnej, Mostowej, na Rynku Staromiejskim, na ul. Franciszkańskiej, gdzie w tle w kadrach filmowych dostrzegamy budynek Planetarium, czy wreszcie z rogu ul. Franciszkańskiej i Piekar na tle budynku toruńskiego Aresztu, zwanego „Okrąglakiem”. Serialowych bohaterów spotykamy również na zabytkowych uliczkach Bydgoskiego Przedmieścia czy w czasie akcji ratunkowej na toruńskim stadionie żużlowym Motoarenie. Na ekranie wielokrotnie pojawia się panorama Starego Miasta widziana od strony położonej na lewym brzegu Wisły, Kępy Bazarowej, czy most im. Józefa Piłsudskiego a także toruńskie kawiarnie czy restauracje, jak choćby ta w Hotelu Bulwar.

W serialowych lekarzy wcielili się znani polscy aktorzy m.in.: Magdalena Różczka, Paweł Małaszyński, Jacek Koman, Danuta Stenka, Katarzyna Bujakiewicz, Agnieszka Więdłocha, Szymon Bobrowski, Marcin Perchuć, Borys Szyc, Olga Bołądź.

Serial odniósł też sukces zagraniczny – „Lekarze” zostali sprzedani do Chin, do największej tamtejszej telewizji CCTV (o zasięgu około miliarda abonentów). Zakupiły go też amerykańskie stacje hiszpańskojęzyczne.

 

 

 

 

„Prawo i pięść” nagrany w  1964 roku film w reżyserii Jerzego Hoffmana i Krzysztofa Skórzewskiego zyskał mino „pierwszego polskiego westernu” .

 

Akcja filmu toczy się tuż po zakończeniu II wojny światowej a Toruń gra w nim opuszczone niemieckie miasteczko Graustadt noszące już polską nazwę Siwowo, do którego przybywa pełnomocnik rządu Andrzej Kenig – brawurowo zagrany przez Gustawa Holoubka, aby stoczyć swoją walkę ze złem.

 

Sceny do filmu realizowano na Rynku Nowomiejskim, w tle widać kościół Św. Jakuba, położony przy wschodnim jego narożniku oraz stojący w sercu rynku ewangelicki kościół Św. Trójcy, obecnie siedziba Fundacji Tumult oraz na ul. Ciasnej, jednej z najwęższych ulic na Starym Mieście, której urok docenili i inni filmowcy. Montaż scen sugeruje, że ulica ta dochodzi do Rynku Nowomiejskiego. W rzeczywistości znajduje się ona nieco dalej i łączy ul. Mostową z ul. Podmurną. 

 

31 sierpnia 2008 roku na Rynku Nowomiejskim odsłonięto pomnik poświęcony tej produkcji filmowej, jest to znajdujący się na pierzei zachodniej „wózek repatrianta” oraz słup ogłoszeniowy z fotosami z filmu.

 

Muzycznym motywem przewodnim „Prawa i Pięści”, była śpiewana przez  Edmunda Fettinga piosenka „Nim wstanie dzień” ze słowami Agnieszki Osieckiej i muzyką Krzysztofa Komedy.

 

W filmie obok wspomnianego Jana Holoubka zagrali m.in.: Wiesław Gołas, Zdzisław Maklakiewicz oraz Hanna Skarżanka.

 

 

 

 

„Rejs” legendarny i kultowy film Marka Piwowskiego kręcono w Toruniu w 1969 roku, Nadrzeczna plaża, którą widzimy w scenie otwierającej film, to brzeg Wisły w Toruniu, dzisiejszy Bulwar Filadelfijski.

Pierwsze ujęcia widocznej na ekranie plaży zaczynają się na wysokości Bramy Żeglarskiej, która znajduje się na końcu prowadzącej od Rynku Staromiejskiego w kierunki Wisły ul. Żeglarskiej. Właśnie na wysokości Bramy Żeglarskiej na bulwarze w 2005 roku upamiętniono nagrywanie filmu i ustawiając tablice z fotosami a na nadwiślańskim murku powstał mural z kultowymi „rejsowymi” cytatami. Na Bulwarze znajduje się również „Stara Katarzynka” – łódka którą widzimy w pierwszych scenach „Rejsu”, a która w latach 1969-2000  pływała pomiędzy oboma brzegami Wisły. „Katarzynka” zbudowana została w 1955 roku w stoczni w Budapeszcie jako jedna z szalup ratunkowych statku pasażerskiego „Mazowsze”.

W filmie pojawia się również panorama Starego Miasta od strony Wisły, Most im. Józefa Piłsudskiego oraz widok na lewy brzeg Wisły.

W „Rejsie” obok zawodowych aktorów m.in.: Stanisława Tyma, Zdzisława Maklakiewicza czy Jana Himilsbacha, dla którego film był ekranowym debiutem, wystąpili amatorzy wyłonieni w castingach.

 

 

 

„Rok spokojnego słońca” film w reżyserii Krzysztofa Zanussiego z 1984 roku, to niezwykły film o miłości, w którym Toruń zagrał małe miasteczko, gdzieś na Ziemiach Odzyskanych.

Przemierzając uliczki i zakamarki Starego Miasta, z trudem rozpoznamy miejsca, które widać na kadrach filmowych. A film powstał w przeważającej mierze w przestrzeni Starego Miasta. Za scenerię posłużyła ulica Podmurna, na której widnieje tablica upamiętniająca powstanie filmu, wmurowana w chodnik na wysokości w budynku nr 83. Jej uroczyste odsłonięcie nastąpiło w 2018 roku przez samego reżysera podczas MFF Tofifest, ulice Szewska i Przedzamcze czy odchodząca od Rynku Nowomiejskiego ulica św. Jakuba. Sceny z filmowego dancingu odgrywano w budynku Dworze Artusa.
Film realizowano również na tle budynku aresztu śledczego zwanego „Okrąglakiem” przy ul. Piekary 53, który to jest jedynym tego rodzaju budynkiem zbudowanym w formie panotpikonu i dalej na ul. Franciszkańskiej, w scenach w tle jawi się obecny budynek obecnego Planetarium, a niegdysiejszego zbiornika na gaz, należącego do Gazowni Miejskiej.  W filmie wykorzystano krajobrazowo most kolejowy w Toruniu, a także Parowozownię na stacji kolejowej Toruń Miasto.

W filmie zagrała plejada polskich aktorów Maja Komorowska, Hanna Skarżanka, Stella Ewa Dałkowska, Jerzy Stuhr, Wiesław Michnikowski, Janusz Gajos czy Marek Kondrat. Zdobył on też międzynarodowe uznanie wśród krytyków filmowych.

 

 

„Taksówkarz” film w reżyserii Ryszarda Kruka, powstał w 2008 roku i jest opowieścią o życiu najstarszego toruńskiego taksówkarza Pana Henryka Janickiego, który swoje pięćdziesięciolecie pracy obchodził właśnie w czasie powstawania filmu. 77 letni wówczas Pan Henryk opowiada widzom historię swojego życia przemierzając jednocześnie swoim fiatem 125 p toruńskie ulice.

Wraz z Taksówkarzem jedziemy zatem m.in.: wychodzącą w bok od Rynku Staromiejskiego ulicą Najświętszej Marii Panny, wraz z widokiem na Kościół Wniebowzięcia NMP, jednej z trzech zachowanych gotyckich świątyń w Zespole Staromiejskim Torunia, przemierzamy Rynek Staromiejski, boczną od ul. Szerokiej, ul. Łazienną, jadąc w kierunku Bulwaru Filadelfijskiego i samym bulwarem również, następnie zza szyby samochodu obserwujemy zlokalizowane w zachodniej części miasta Bydgoskie Przedmieście, oraz położone we wschodniej jego części Osiedle Rubinkowo, przejeżdżamy przez Most im. Józefa Piłsudskiego oraz przez Rynek Nowomiejski.

Miejscem skąd Pan Henryk rozpoczynał większość swoich kursów był postój taksówek przy Fosie Staromiejskiej, którą widzimy w kadrach filmów z budynkiem znajdującego się w północnej części Starówki,  Teatru im. Wilama Horzycy w tle.

 

 

 

„Wściekły” film nakręcony w 1979 roku przez Romana Załuskiego na podstawie opowiadania Jerzego R. Milicza, w którym w postać głównego bohatera, kapitana Bogdana Zawadę wcielił się Bronisław Cieślak.

Kapitana Bogdana Zawadę przywiódł do Torunia jeden z tropów prowadzonego przez niego śledztwa w sprawie śmierci młodej dziewczyny w Opolu. Akcja filmu w jego toruńskiej części toczy się w mieszczącym się na Placu Teatralnym Hotelu Polonia, który stał się filmowym Hotelem Piast, w kadrach widzimy również mieszczącą się tuż obok ul. Chełmińską, która pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku nazywała się jeszcze Feliksa Dzierżyńskiego. Komisarza Zawadę spotykamy również na toruńskim lotnisku, w czasie lądowania helikoptera, którym przyleciał do Torunia. Tej scenie towarzyszy również widok ówczesnej panoramy Torunia oraz mostu Józefa Piłsudskiego, widzianych z lotu ptaka oraz na ul. Przedzamcze, mieszczącej się w południowej części Zespołu Staromiejskiego. Kilka ujęć filmowych powstało również na Dworcu Głównym PKP, położonym na lewym brzegu miasta, przy ul. Kujawskiej 1.

Obok Bronisława Cieślaka w filmie zagrali m.in.: Barbara Brylska, Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Buczkowski, czy wreszcie urodzony w Toruniu Bogusław Linda.

 

 

 

 

„Wśród nocnej ciszy” film w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego nakręcony w 1978 roku, oparty został na oparty został na powieści Ladislava Fuksa „Śledztwo prowadzi radca Heumann” z 1971 roku. I jest mroczną opowieścią o poszukiwaniach seryjnego mordercy, łączącą kryminalną intrygę z wątkami psychologicznymi.

Zdjęcia do filmu kręcono w kilku lokalizacjach, jedną z ważniejszych był Toruń. Ujęcia powstawały głownie  w położonym na osiedlu Rybaki, w dzielnicy Bydgoskie Przedmieście Toruńskim Porcie Zimowym. A także na ulicach Starego Miasta, na ul. Ciasnej, którą dostrzegamy przez szybę samochodu, którym jedzie prowadzący śledztwo, komisarz Teofil Herman oraz na odchodzącej od Rynku Nowomiejskiego ulicy Szpitalnej a także w otoczeniu położonego tuż obok kościoła Świętego Jakuba, dawnej fary Nowego Miasta Torunia. W kadrach filmu odnajdujemy również wnętrze kościoła, które kryje niezwykle cenny zespół zabytków.

W główne role w filmie wcielili się Tomasz Zaliwski, Piotr Łysak, Henryk Bista, Mirosław Konarowski i Jerzy Bończak.

 

 

 

„Zamach” film Jerzego Passendorfera z 1958 roku opowiada historię jednej z najsłynniejszych akcji Armii Krajowej podczas II wojny światowej, mowa o udanym zamachu przygotowanym przez polskie podziemie na dowódcę policji i SS generała Fransa Kutscherę, który określany był mianem „kata Warszawy”.

Toruński most im. Józefa Piłsudskiego okazał się być idealny do zagrania roli, wysadzonego w czasie Powstania Warszawskiego mostu im. Kierbedzia, na którym doszło do zamachu i na którym reżyser precyzyjnie zrekonstruował trwającą zaledwie jedną minutę i czterdzieści sekund akcję.

Kolejny raz rolę warszawskiego mostu w czasie II wojny światowej toruński most zagrał w jednym z najsłynniejszych i najchętniej oglądanych polskich seriali pt. „Czterej Pancerni i Pies” w reżyserii  Konrada Nałęckiego. W szóstym odcinku zatytułowanym „Most”, kiedy to załoga „Rudego 102” usiłując przeprawić się przez Wisłę, zostaje trafiona pociskiem przeciwpancernym.

W Toruniu jest jeszcze jedno miejsce ściśle związane z serialem – osiedle Pancernych w położonej we wschodniej części miasta dzielnicy Bielawy – Grębocin. Gdzie większość bohaterów serialu ma swoje ulice.

  

 

 

 

 

Niedawno, we wrześniu 2021 r. w Toruniu trwały zdjęcia do innej produkcji: Filip. Ten osadzony w czasach II WŚ film opowiada historię człowieka żyjącego w III Rzeszy, który skrzętnie próbuje ukryć swoją prawdziwą, niewygodną tożsamość. Korzysta przy tym w pełni w z uroków życia w świecie, który dobiega powoli końca. Zapewne więc niedługo Toruń ponownie będziemy mogli oglądać na wielkim ekranie...