Mury i bramy miejskie

Założony w średniowieczu Toruń od samego początku otoczono fortyfikacjami. Pierwotnie był to drewniano-ziemny wał chroniący przeniesione na obecne miejsce w 1236 r. Stare Miasto Toruń. W miejscu wału, już kilkanaście lat później, wzniesiono ceglane mury obronne poprzedzone mokrą fosą. Ich najstarszy fragment można do dziś oglądać przy wylocie ulicy Pod Krzywą Wieżą. Zachował się tam wysoki na 6 m mur z wydłużonymi blankami, z których co druga posiada wąski otwór służący do obserwacji poczynań przeciwnika. Wysoko, u podstawy blanek, biegnie specjalny chodnik zwany odsadzką, służący do przemieszczania się obrońców. Możliwe, że kiedyś był on nieco poszerzony drewnianym pomostem. Z odsadzki można było także razić napastnika przy pomocy łuków czy kusz. Ułatwiały to wręby, czyli przerwy między blankami. Ich szerokość umożliwiała wygodny ostrzał okolicznego terenu. Po oddanym strzale łucznicy chronili się za blankami, gdzie mogli obserwować wroga lub przygotować się do oddania kolejnych. Sam mur wykonano w technice opus emplectum, czyli takiej, gdzie zewnętrzną, wykonaną z cegieł ścianę wypełniono ceglano-kamiennym gruzem wymieszanym z wapienną zaprawą.
Co kilkadziesiąt metrów, w ciąg murów obronnych, wbudowano baszty. Pierwotnie były to trójścienne, prostokątne wieże. Brak ściany od strony miasta ułatwiał zaopatrywanie baszty w amunicję, dostarczaną po drabinach bezpośrednio na poszczególne poziomy, zaś w przypadku zajęcia wieży przez nieprzyjaciela, uniemożliwiał ukrycie się  przed obrońcami.
Na przełomie XIII i XIV wieku, po modernizacji murów obronnych i wzniesieniu tzw. muru niskiego, baszty przebudowano dodając im czwartą ścianę i czterospadowy dach. W następnych latach w niektórych zamieszkali ludzie, inne zaadaptowano na warsztaty, czy – jak w przypadku słynnej toruńskiej Krzywiej Wieży – na  więzienia.
Z ponad trzykilometrowego średniowiecznego muru obronnego i ponad 40 baszt otaczających Stare i Nowe Miasto Toruń, do dziś zachował się, prócz wyżej wspomnianego muru blankowanego, prawie cały odcinek murów nadwiślańskich. Najlepiej widoczny jest on z nabrzeża, mostu drogowego lub Kępy Bazarowej – wyspy znajdującej się po drugiej stronie rzeki. Od strony Wisły można też obejrzeć 3 z zachowanych 8 baszt. Natomiast na Placu Rapackiego założono fontannę nawiązującą szerokością do średniowiecznej miejskiej fosy.
Bramy i barbakany
W miejscach przecięcia murów obronnych z wybiegającymi z miasta ulicami wzniesiono bramy. Od strony lądu było ich 5 (Starotoruńska, Chełmińska, Prosta, Św. Katarzyny i Św. Jakuba), nad Wisłę prowadziły 4 (Promowa, Łazienna, Żeglarska i Klasztorna), poza tym 2 bramy (Kotlarska i Paulińska/Paulerska) łączyły z sobą oba miasta, również rozdzielone murami obronnymi. Na teren Zamku Krzyżackiego wiodły 4 kolejne (Mennicza, Młyńska, Garbarska i Zachodnia).
W XV w. przed bramami Starotoruńską i Chełmińską, po drugiej stronie fosy, wzniesiono specjalne wieże obronne – barbakany. Ich zadaniem było dodatkowe wzmocnienie istniejących bram oraz umożliwienie ulokowania w owych budowlach najnowszego wynalazku – stanowisk artyleryjskich. W tym samym czasie przebudowano bramę Promową. Nową konstrukcję wzniesiono na planie kwadratu z zaokrąglonymi narożami. To właśnie przed nią w 1500 r. przerzucono stały most przez Wisłę. Od tego czasu brama ta nosi nazwę Mostowej.